دولت ترامپ سرانجام سخت‌ترین ضربه را به دولت نیکلاس مادورو زد. این کار تنها با اعمال تحریم‌های جدید علیه شرکت نفت دولتی ونزوئلا ممکن بود؛ اتفاقی که روز گذشته سرانجام رقم خورد تا بر اثر بلوکه شدن درآمدهای نفتی ونزوئلا در آمریکا، صادرات نفت خام کاراکاس به پالایشگران آمریکایی عملا قطع شود. دولت ترامپ با استفاده از ابزار تحریم سعی دارد بر نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور دولت قانونی ونزوئلا فشار بیشتری وارد کند تا او به استعفا و واگذاری قدرت به خوان گوایدو مجبور شود. گوایدو، به‌عنوان رهبر مخالفان مادورو، چهارشنبه گذشته خود را رئیس‌جمهور کشور بحران‌زده ونزوئلا معرفی کرد و خواستار برگزاری همه‌پرسی در این کشور شد. اما حمایت آمریکا از گوایدو که خود را به شکل تحریم شرکت ملی نفت ونزوئلا نشان داده است، پایان ماجرا نخواهد بود زیرا دامنه تبعات این اقدام وسعتی ازونزوئلا تا آمریکا و حتی ایران خواهد داشت. محدود شدن درآمدهای نفتی دولت مادورو در حالی یکی از آثار تحریم صنعت نفتونزوئلا است که قطع ناگهانی عرضه ۶۰۰هزار بشکه‌ای کاراکاس به پالایشگران آمریکایی در هر روز، اثر دیگر آن است.اما اثر دیگر تحریم شرکت ملی نفت ونزوئلا و قطع صادرات نفت این کشور به آمریکا، تلاش دولت مادورو برای فروش نفت به دیگر مصرف‌کنندگان، می‌تواند به معنای ورود این کشور به بازارهای هدف ایران، به ویژه هند و چین باشد.بنابراین هر چند تحریم نفتی ونزوئلا می‌تواند افزایش قیمت نفت و درآمدهای نفتی ایران را به دنبال داشته باشد،امادر روی دیگر این ماجرا ممکن است کار ایرانبرای فروش نفت به بازارهای هدف آن هم در دوران تحریم، دشوارتر از پیش شود. کارشناسان عقیده دارند ونزوئلا در حالی برای انتقال پول فروش نفت از ونزوئلا با مشکل مواجه شده است که آنها قطعا با تخفیف‌هایی جذاب به سراغ سایر خریداران نفتی خواهند رفت.
این ابعاد گسترده در شرایطی می‌تواند در میان‌مدت آشکار شود که اولین نشانه‌های تحریم نفتی ونزوئلا توسط آمریکا، دیروز در بازار نفت مشخص شد. با تشدید تحریم‌های کاخ سفید علیه صنعت نفت ونزوئلا که باعث افزایش نگرانی از کمبود عرضه شد، شاخص نفت خام آمریکا تا لحظه تنظیم این گزارش حدود ۷/ ۲ درصد رشد کرد. این در حالی بود که این نفت شاخص در روز دوشنبه بیشترین مقدار افت در ماه را به خود اختصاص داده بود. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۸ به وقت تهران)، هر بشکه نفت خام آمریکا ۴۳/ ۱دلار رشد قیمت داشت و به حدود ۵/ ۵۳دلار بر بشکه رسید. هر بشکه نفت خام برنت به‌عنوان شاخص نفت خام اروپا نیز با رشد قیمتی ۴/ ۱دلاری، بازگشتی دوباره به بالای ۶۱ دلار بر بشکه داشت.
برنامه‌های نفتی گوایدو برای ونزوئلا
نفت در ونزوئلا به‌عنوان کشوری که وابستگی بیش از ۹۰ درصدی به درآمدهای طلای سیاه دارد، موضوعی حیاتی است و رهبر راست‌گرای مخالفان دولت نیز به خوبی به این موضوع واقف است. به همین علت او در تازه‌ترین سخنرانی که روز دوشنبه داشته، اعلام کرده است کنترل حساب‌های خارجی ونزوئلا را در دست خواهد گرفت و هیات مدیره جدیدی را برای PDVSA انتخاب خواهد کرد. او برای Citgo Petroleum یکی از شرکت‌های تابعه شرکت ملی نفت ونزوئلا که در هیوستون آمریکا مستقر است نیز برنامه مشابهی دارد. طبق آخرین تغییراتی که مادورو در شرکت ملی نفت ونزوئلا انجام داد، یک ژنرال سابق ارتش با نام مانوئل کِوِدو را به‌عنوان رئیس PDVSA انتخاب کرد تا کنترل تنها منشأ درآمدی کشور را با کمک نظامیان در اختیار داشته باشد. تولید نفت در ونزوئلا با دشواری فراوانی ادامه دارد و طی سال گذشته میلادی افتی ۶۰۰ هزار بشکه‌ای داشته است.
آمریکا نیز که حالا در نقش حامی گوایدو ظاهر شده، به اهمیت درآمدهای نفتی در ونزوئلا به خوبی آگاه است. به همین علت هم دولت ترامپ حاضر شده به قیمت فدا کردن منافع بخشی از پالایشگاه‌های آمریکایی که مصرف‌کننده نفت ونزوئلا هستند، فروش نفت این کشور را تحریم کند. بر اساس گزار‌ش‌های موجود، کاراکاس در سال ۲۰۱۸ به‌طور متوسط حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام به پالایشگران آمریکایی فروخته است. این رقم که چیزی حدود نیمی از تولید روزانه نفت ونزوئلا را تشکیل می‌دهد، در حالی با توجه به تولید روزانه این کشور (۱/ ۱ میلیون بشکه در روز بر اساس آخرین آمار اوپک) بخش بزرگی از صادرات روزانه این عضو اوپکرا شامل می‌شود که برای پالایشگران آمریکایی نیز معنادار است و حذف آن می‌تواند آنها را نیز به دردسر بیندازد.
فشار بر پالایشگران آمریکایی
طبق اعلام استیو منوچین، وزیرخزانه‌داری آمریکا، تحریم‌های نفتی ونزوئلا محموله‌هایی را که پیش از این به پالایشگران آمریکایی فروخته شده و حالا در حال حمل به سمت این کشور هستند شامل نمی‌شود. او همچنین اعلام کرده انتظار ندارد در پی این تحریم‌ها قیمت سوخت در آمریکا افزایش پیدا کند اما فعالیت پالایشگران آمریکایی برای دوره‌ای کوتاه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. منوچین در حالی سعی بر بی‌اهمیت نشان دادن تحریم شرکت ملی نفت ونزوئلا دارد که به گزارش پلاتس به نقل از منابع آگاه، دولت آمریکا سرگرم بررسی برداشت از ذخایر نفت استراتژیک همزمان با احتمال وضع تحریم علیه صادرات نفت ونزوئلا است. این اقدام برای تعدیل تاثیر از دست رفتن ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت ونزوئلا برای پالایشگاه‌های منطقه گلف کاست آمریکا است. شرکت نفتی دولتی PDVSA که هدف تحریم‌های آمریکا قرار گرفته است از مشتریانش خواست پول محموله‌های نفتی به مقصد آمریکا را پیش از عزیمت نفتکش‌ها پرداخت کنند. با این حال بعید به نظر می‌رسد پالایشگران آمریکایی، حتی با وجود نیاز به نفت ونزوئلا به علت نگرانی از عواقب تحریم‌ها، به درخواست کاراکاس پاسخ مثبت دهند. پالایشگران آمریکایی در حال حاضر به دنبال متنوع کردن منابع تامین نفت هستند.
اثر پروانه‌ای تحریم نفتی ونزوئلا
دولت آمریکا اگرچه پیش از این به منظور دامن نزدن به بحران انسانی در ونزوئلا، در رابطه با تحریم‌ها محتاطانه عمل می‌کرد اما سرانجام به شدیدترین اقدام تحریمی علیه ونزوئلا دست زد و صنعت نفت این کشور را تحریم کرد. به گزارش بلومبرگ، جان بولتون،مشاور امنیت ملی آمریکا، در عین حال که از دولت مادورو خواسته قدرت را به شکلی صلح‌آمیز به گوایدو منتقل کند؛ به خبرنگاران حاضر در کاخ سفید گفته است که اقدام ترامپ در اعمال تحریم‌ها علیه کاراکاس، ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های ونزوئلا را بلوکه خواهد کرد و صادرات این کشور در سال آینده را ۱۱ میلیارد دلار کاهش خواهد داد. با این حال مادورو از موضع خود کوتاه نیامده و اعلام کرده است فروش نفت را در بازارهایی به غیر از آمریکا، ادامه خواهد داد. برنامه مادورو برای فروش نفت به بازارهای دیگر دقیقا نقطه تلاقی منافع ونزوئلا با ایران در بازار جهانی نفت است. کارشناسان عقیده دارند چین و هند می‌توانند مهم‌ترین گزینه‌های فروش نفت ونزوئلا باشند، این در حالی است که با توجه به نزدیک بودن گریدهای نفتی ایران و ونزوئلا، احتمالا محموله‌های کاراکاس می‌توانند جایگزین مناسبی برای نفت ایران در دوران تحریم باشند.
اما این تنها اثری نیست که تحریم نفتی ونزوئلا می‌تواند بر فروش نفت ایران بگذارد. چنانچه دولت مادورو موفق نشود در مدت‌زمانی کوتاه بازاری جایگزین برای ۶۰۰هزار بشکه نفت سرگردان خود پیدا کند، واکنش بازار جهانی نفت، افزایش بیشتر قیمت‌ها خواهد بود. در این صورت دولت ترامپ که همین حالا نیز برداشت از ذخایر نفت استراتژیک را برای حفظ تعادل عرضه در دست بررسی دارد، ممکن است مجبور به تمدید معافیت‌های نفتی ایران شود. این اتفاق به معنای تسهیل فروش نفت ایران در دوران تحریم است.
ونزوئلا و ایران پیش از این به‌عنوان دو کشوری معرفی شده بودند که افت عرضه از سمت آنها می‌تواند بازار نفت را در سال جاری دچار تلاطمات رو به بالای قیمت‌ها کند. آژانس بین‌المللی انرژی از جمله سازمان‌هایی است که نسبت به بازگشت قیمت نفت به بالای ۸۰ دلار بر اثر از دست رفتن تولیدات ایران و ونزوئلا بر اثر تحریم‌ها و سایر مشکلات هشدار داده بود. با این حال از آنجا که تولید نفت در ونزوئلا بر اثر بحران‌های داخلی در حال افتی مداوم است و احتمالا طبق پیش‌بینی‌ها مجموع تولید نفت این کشور حتی به ۵۰۰ هزار بشکه در روز در سال جاری کاهش یابد؛ ایران گزینه‌ای است که می‌تواند با عرضه‌ای منظم، نیاز بازار نفت را تامین کند. این اتفاقی است که تنها با کاهش فشارهای تحریمی آمریکا علیه ایران رقم خواهد خورد. با این حال باید دید بین فشار بر ایران یا ونزوئلا کدام برای دولت آمریکا اولویت دارد.