به گزارش معدن نیوز، بهروز رحمتی جزو آن دسته از کارشناسان حوزه صنعت مس است که به مفهوم توسعه در هر شرایطی باور دارد و معتقد است که «تحریم‌ها تنها دیوار خیالی» هستند برای کسانی که به توسعه باور ندارند. بحث‌های مربوط به پیرامون تکمیل چرخه تولید در معدن مس سونگون بیش از یک‌دهه بود که جزو یکی از چالش‌های اصلی شرکت مس بود. یکی از مهم‌ترین مسائلی که در حوزه توسعه معدن مس سونگون از سوی منتقدان مطرح بود بحث نبود ذخیره کافی برای ایجاد واحدهای ذوب و پالایش بود. حالا با اعلام رسمی مدیرعامل شرکت مس ذخیره قابل‌برداشت در معدن مس سونگون به حدود 900 میلیون تن افزایش یافته است و به گفته مهندس بهروز رحمتی معدن مس سونگون به باشگاه معادن مس میلیارد تنی دنیا می‌پیوندد. برای آگاهی از جزئیات این گزارش و تأثیر آن بر آینده شرکت مس به‌عنوان سومین شرکت بزرگ بورسی کشور با ایشان به گفت‌وگو نشستیم. در ادامه این گفت‌وگو را بخوانید.
سیاست توسعه در معدن مس سونگون جزو یکی از چالشی‌ترین مباحث توسعه‌ای در شرکت مس بود و در این میان، بین منتقدان و موافقان استدلال‌های درست و نادرستی رد و بدل می‌شد. از مهم‌ترین مسائلی که برای عدم تکمیل چرخه تولید در سونگون مطرح بود، نبود ذخیره کافی قابل‌برداشت در معدن بود. حالا به نظر می‌رسد با اعلام رسمی مدیرعامل شرکت مس در مورد افزایش چشمگیر ذخیره معدن این مشکل برطرف شده باشد؟
البته قبل از اینکه به پرسش شما بخواهم پاسخ بدهم باید یادآوری کنم که سیاست توسعه در مجتمع مس سونگون با انتخاب محمدرضا بنی‌اسدی‌راد به‌عنوان مدیرعامل شرکت در خردادماه سال جاری به‌عنوان سیاست رسمی شرکت پذیرفته شد و به تعبیر مدیرعامل شرکت مس، مردم آذربایجان به «خواسته دیرینه» خود دست خواهند یافت. ولی نکته مهم در این میان این است که نتایج جدید اکتشافی قوت قلب بیشتری به مجریان طرح‌های توسعه‌ای می‌دهد و تمام حاشیه‌های مربوط به توسعه در معدن مس سونگون را از بین می‌برد. بر اساس مطالعات اکتشافی جدید انجام شده در معدن مس سونگون، حجم ذخایر قابل معدنکاری در این معدن به حدود 900 میلیون تن افزایش یافته است که در صورت ادامه فعالیت‌های اکتشافی، احتمال پیوستن معدن عظیم مس سونگون به باشگاه دارندگان ذخایر عظیم میلیارد تنی مس، بسیار سهل‌الوصول است. این دستاورد عظیم می‌تواند خبر بسیار مسرت بخشی برای سهامداران شرکت ملی صنایع مس ایران در سالگرد چهلمین بهار انقلاب شکوهمند اسلامی ایران باشد.
آیا این نتیجه اکتشافی قطعی است و مطالعات اکتشافی در معدن مس سونگون توسط شرکت‌های برتر اکتشافی دنیا تأیید شده است؟
بله بر اساس مطالعات جامع انجام شده توسط مشاورین خارجی و داخلی شرکت ملی صنایع مس ایران و همچنین اطلاعات در دسترس ازجمله اطلاعات اکتشافات عمقی انجام شده در یال شرقی و زیر تراز رودخانه سونگون و همچنین بخش غربی (معدن فعال فعلی)، اخیراً مدل بلوکی جدید به‌صورت مدل بلوکی واحد برای تمام بخش‌های ذخیره تهیه شده است. مدل مذکور بر اساس اطلاعات حاصل از حدود 160 هزار متر حفاری اکتشافی و همچنین بر اساس آخرین نرم‌افزارهای تخمین ذخیره و استفاده از روش‌های زمین‌آماری تهیه شده و با همکاری شرکت مشاور اروپایی، مطابق استاندارد Australian Joint Ore Reserves Committee (JORC) کلاسه‌بندی شده است. این مدل، مبنای مطالعات طراحی معدن و محاسبات فنی و اقتصادی قرار گرفته است.
بر اساس مدل‌سازی مذکور که مطابق استاندارد JORC و در حداقل عیار حد اقتصادی قابل‌برداشت 0.22 درصد مس صورت پذیرفته است، حجم ذخیره زمین‌شناسی معدن مس سونگون به میزان قابل‌توجهی به شرح جدول بالا افزایش یافته است.
همان‌گونه که از جدول فوق پیداست، مجموع ذخایر اندازه‌گیری شده و شناسایی‌شده معدن عظیم مس سونگون (به‌عنوان مبنای طراحی‌های استخراجی) به حدود 1.17 میلیارد تن با مس محتوی 0/58 درصد افزایش یافته که محتوی بیش از 671 هزار تن مس محتوی خالص است و با احتساب ذخایر استنباط شده، حجم کل ذخایر معدن مس سونگون به حدود 2 میلیارد تن و با عیار 0/56 درصد و مس محتوی خالص بیش از 1 میلیون تن افزایش یافته است.
در حال حاضر برنامه‌ریزی استراتژیک برای تعیین بهترین ذخیره معدنی قابل‌استخراج معدنی و افزایش تولید کنسانتره در مجتمع مس سونگون بر اساس چه معیارهای اقتصادی انجام شده است؟
با توجه به اینکه قیمت جهانی مس به‌عنوان مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در ارزیابی اقتصادی طرح از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تعیین عدد بهینه مذکور می‌تواند سرنوشت یک طرح را به میزان قابل‌ملاحظه‌ای تحت تأثیر قرار دهد. در این طرح با همکاری مشاور خارجی (شرکت استرالیایی) علیرغم اینکه میانگین قیمت جهانی مس طی 15 سال اخیر در حدود 6270 دلار و طی 13 سال اخیر 6730 دلار بر تن بوده است، در محاسبات اقتصادی طرح، با محافظه‌کاری قابل‌توجه عدد 5000 دلار لحاظ شده است که این عدد یکی از کم ریسک‌ترین اعداد پیش‌بینی قیمت بلندمدت مس محسوب می‌َ‌َشود.
پنج‌هزار دلار! برخی مؤسسات مثل «کیت‌کو» هفته پیش گزارشی را منتشر کردند که در آن به قیمت ده‌هزار دلاری تا شش سال آینده اشاره کردند؟
دقیقاً. هیچ‌کدام از مؤسسات معتبر بین‌المللی که عموماً وظیفه پیش‌بینی آتی قیمت‌های جهانی مس را انجام می‌دهند، چنین عدد پایینی را پیش‌بینی نکرده‌اند و همانطور که شما اشاره کردید بعضاً اعداد تا حدود 10000 دلار را نیز طی یک دهه آینده برای قیمت‌های جهانی مس متصور شده‌اند. این در حالی است که طبق نظر مشاور خارجی طرح و مطابق پیش‌بینی‌های بانک جهانی، امکان تعیین قیمت جهانی مس در بازه حدود 6500 دلار بر تن نیز در محاسبات تعیین NPV طرح وجود دارد.
پس قیمت جهانی مس به‌عنوان مهم‌ترین عامل ارزیابی اقتصادی بودن طرح توسعه معدن مس سونگون طی سال‌های آینده به نفع شرکت مس است؟
در این حوزه به‌طور قطع نمی‌توان پیش‌بینی کرد ولی با در نظر گرفتن بدترین آیتم‌های اقتصادی تأثیرگذار بر قیمت جهانی مس و میانگین قیمت جهانی مس طی 15 سال گذشته می‌توان گفت اگر امروز استارت توسعه یا بازبینی در طرح‌های توسعه مس سونگون برای تولید حداکثری زده شود بهتر از فرداست.
به غیر از قیمت جهانی مس عموماً شرکت‌های معدنی چه آیتم‌های دیگری را سودآوری طرح مدنظر قرار می‌دهند؟
«هزینه‌های معدنکاری» دومین عامل تأثیرگذار در ارزیابی اقتصادی بودن طرح‌های توسعه معدنی است که در این زمینه و بر اساس مطالعات مشاور خارجی طرح، هزینه‌های معدنکاری معدن سونگون در مقام مقایسه، از سایر معادن مشابه کمتر است که یکی از مزیت‌های منحصربه‌فرد معدن عظیم مس سونگون به شمار می‌رود. مطابق مقایسه انجام شده در بین حدود 20 معدن مشابه که هزینه معدنکاری در این معادن در محدوده حداقل 1/6 تا حداکثر 3/5 دلار به ازای هر تن ماده معدنی است، هزینه معدنکاری مس معدن سونگون در حدود 1/6 دلار است که خبر خوشی برای سهامداران شرکت ملی صنایع مس ایران به شمار می‌رود. البته ذکر این نکته قابل‌توجه می‌باشد که مشاور خارجی طرح بر اساس اعداد و ارقام هزینه‌های سال گذشته، محاسبات اقتصادی طرح را انجام داده باشند که با عنایت به افزایش شدید نرخ تسعیر ارز در سال جاری و این مهم که بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های عملیاتی مانند هزینه‌های حقوق و دستمزد به‌صورت ریالی بوده و با افزایش نرخ ارز از حدود 35000 ریال به بیش از 100000 ریال در شرایط فعلی، با اصلاح نرخ تسعیر ارز در محاسبات مذکور، اعداد و ارقام مرتبط با میزان ذخایر قابل معدنکاری اقتصادی و همچنین NPV طرح به میزان قابل‌توجهی بهبود یابد که قطعاً این مهم می‌تواند به سودآوری بیشتر طرح منجر شود.
ظاهراً بر اساس گزارش موسسه اکتشافی استرالیایی بحث توسعه در معدن مس سونگون به یک «الزام» تبدیل شده است و در صورت عدم توسعه ممکن است به خاطر شرایط خاص توپوگرافی معدن مس سونگون برداشت از معدن با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شود؟
بله این موضوع در گزارش اکتشافی صریحاً ذکر شده است و مطابق گزارشات تهیه شده توسط کارشناسان بین‌المللی و بر اساس محاسبات اقتصادی، لزوم افزایش ظرفیت استخراج ماده معدنی مطابق برنامه‌ریزی استراتژیک، یک الزام است که استمرار درآمدزایی پایدار معدن را با عنایت به کاهش عیار ماده معدنی در بعضی از سال‌های پیش رو تضمین می‌کند.
با توجه به افزایش چشمگیرِ ذخیره قابل‌برداشت در معدن مس سونگون هم‌اکنون چه طرح‌های توسعه‌ای به‌ویژه در زمینه احداث کارخانه تغلیظ تعریف شده است؟
در شرایط کنونی و با وجود دو کارخانه تغلیظ در مجتمع مس سونگون 14 میلیون تنی ماده معدنی استخراج می‌شود و در مجموع حدود 300 هزار تن کنسانتره تولید می‌شود. با اعلام نتایج جدید اکتشافی هم بحث‌های مربوط به احداث کارخانه فاز 3 تغلیظ و افزایش ظرفیت هفت میلیون تنی خاک ورودی به کارخانه 3 تغلیظ و تولید 150 هزار تن کنسانتره (مجموع 3 فاز 450 هزار تن) در دستور کار قرار گرفته است. ولی با عنایت به پتانسیل‌های غیرقابل انکار معدن عظیم مس سونگون و ذخایر جدید کشف شده، به نظر می‌رسد افزایش ظرفیت استخراج ماده معدنی به حدود 2 برابر میزان فعلی و همچنین افزایش ظرفیت تولید کنسانتره مس از 300 هزار تن به حدود 600 هزار تن در سال می‌تواند گزینه مناسبی برای تولید و توسعه پایدار در این مجتمع عظیم باشد. البته جزئیات این طرح در کمیته تخصصی خاصی در شرکت در دست مطالعه مجدد و بررسی بوده و به‌زودی نتایج دقیق آن به اطلاع سهامداران محترم رسانده خواهد شد.
با توجه به اینکه شرکت مس یک شرکت بورسی است و باید منافع سهامداران در طرح‌های توسعه‌ای لحاظ شود آیا این توسعه‌ها منجر به افزایش هزینه‌های سهامداران و درنتیجه کاهش سوددهی آنها نمی‌شود؟
خیر. به نکته مهمی اشاره کردید چراکه در صورت افزایش ظرفیت 2 برابری تولید در این مجتمع عظیم معدنی مس، ضمن کاهش منطقی حداقل عیار اقتصادی معدن از 0/18 درصد به 0/14 درصد، هزینه‌های تولید نیز با کاهش حدود 23 درصدی به میزان قابل‌توجهی از حدود 5/4 به کمتر از 2/4 دلار به ازای هر تن ماده معدنی تقلیل خواهد یافت که منافع اقتصادی آن نصیب سهامداران محترم شرکت به‌ویژه حدود 50 میلیون نفر از سهامداران سهام عدالت که عموماً از اقشار کم‌درآمد جامعه می‌باشند، خواهد شد. علاوه بر این، اصلاح نرخ تسعیر ارز در محاسبات اقتصادی طرح مذکور با عنایت به افزایش شدید نرخ تسعیر ارز طی سال جاری، منجر به کاهش شدید و قابل‌توجه هزینه‌های تولید مذکور و افزایش میزان سودآوری در معدن مس سونگون خواهد گردید.
مجتمع مس سونگون در کنار تولید کنسانتره مس مولیبدن هم تولید می‌کند. با توجه به اینکه مولیبدن یک عنصر ارزشمند و گران‌قیمت است آیا افزایش ذخیره مس سونگون منجر به افزایش تولید مولیبدن هم خواهد شد؟
دقیقاً. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد معدن عظیم مس سونگون این است که علاوه بر مس، حاوی عنصر مهم و استراتژیک مولیبدن است که عیار متوسط آن در حدود 180 گرم بر تن بوده و روند تغییرات عیار مولیبدن نیز طی سال‌های آتی افزایش خواهد داشت، به‌نحوی‌که این میزان در سال‌های انتهایی دوران بهره‌برداری به بیش از 250 گرم بر تن می‌رسد. همراهی مولیبدن با مس در معدن مس سونگون نیز از دیگر مزایای این معدن بسیار مهم و استراتژیک که نقش حیاتی در توسعه عدالت اقتصادی و اجتماعی منطقه آذربایجان بزرگ ایفا کرده و خواهد کرد، بشمار می‌رود.
به توسعه عدالت اقتصادی و اجتماعی اشاره کردید. ازنظر شما طرح‌های توسعه‌ای در معدن مس سونگون و سایر معادن مس کشور به چه میزان می‌تواند به سودآوری شرکت مس و تأمین منافع سهامداران از یک‌سو و از سوی دیگر ایجاد عدالت اجتماعی و اشتغال‌زایی کمک کند؟
در حال حاضر با سرمایه‌گذاری حدود 600 میلیون دلاری انجام شده در معدن مس سونگون و تولید بیش از 300 هزار تن کنسانتره مس، درآمد متوسط سالیانه در حدود 450 میلیون دلار ایجاد شده است که در حدود 50 درصد از این میزان، سودآوری این معدن بوده و هم‌زمان برای حدود 3500 نفر از جوانان و متخصصان منطقه و کشور اشتغال‌زایی مستقیم شده است. این مهم کمک شایانی به توسعه عدالت اجتماعی در کشور با عنایت به مشکلات ایجاد اشتغال در کشور کرده است. با این میزان سودآوری و اشتغال‌زایی درصورتی‌که طرح‌های توسعه‌ای در مجتمع مس سونگون با عنایت به نتایج جدید اکتشافی صورت گیرد و واحد فرآوری جدید به ظرفیت تولید 300 هزار تن کنسانتره مس در سال احداث شود، می‌توان به ایجاد سودآوری و برکت بیشتر برای منطقه، کشور و همچنین توسعه بیشتر عدالت اجتماعی از طریق ایجاد اشتغال پایدار در منطقه دست یافت. پر واضح است که با در پیش گرفتن سیاست‌های توسعه‌ای می‌توان به دولت خدمتگزار و نظام مقدس جمهوری اسلامی در حوزه ایجاد اشتغال و کاهش آسیب‌های اجتماعی که ناشی از بالا بودن نرخ بیکاری است کمک بسزایی نمود.