مرور سرفصل های درس مدیریت استراتژیک در دانشگاه‌ها
با توجه به اینکه سرفصلهای درس مدیریت استراتژیک در دانشگاه های مختلف با یکدیگر تفاوت دارد، مناسب است که در ابتدای این درس، با برخی از رایج ترین سرفصل ها در درس مدیریت استراتژیک آشنا شویم. طبیعتاً متمم هم، بسته به سلیقه و الگوی نگرش خود، بخشی از این سرفصل‌ها را دراین درس پوشش داده و برخی دیگر را در درس‌های مستقلی مورد بررسی قرار خواهد داد.
تعریف استراتژی و مدیریت استراتژیک
همگی می‌دانیم که تعریف واحدی ازاستراتژی و مدیریت استراتژیک وجود ندارد.
هر یک از دانشمندان حوزه مدیریت استراتژیک، تعاریف متفاوتی در این حوزه ارائه کرده‌اند و آشنایی با این تعاریف، می‌تواند گستردگی و تنوع نگرش در این حوزه را برای ما آشکار کند.
به همین دلیل دو درس مستقل (درس اول و درس دوم) به مرور تعریف استراتژی و تعریف مدیریت استراتژیک از دید دانشمندان مختلف این حوزه، اختصاص داده‌ایم.
در این درس‌ها، همچنین به بررسی تفاوت مدیریت استراتژیک و برنامه ریزی استراتژیک نیز پرداخته ایم.
نگاه های مختلف به سازمان و ذی نفعان آن در استراتژی و مدیریت استراتژیک
درخت استراتژی، دارای گونه‌های مختلفی است و بسته به اینکه در چه خاکی رشد کرده است، میوه‌های متفاوتی را به بار آورده است.
گروهی از استراتژیست ها که سابقه نظامی داشته‌اند، سازمان را نیز به عنوان یک ارتش جنگیمی‌دیده‌اند و مفاهیم دانش استراتژی را از بحث‌های مربوط به تاکتیک و استراتژی در علوم جنگی اقتباس کرده اند.
گروهی دیگر که نگاهی اقتصادی به حوزه مدیریت داشته اند، هر سازمان یا شرکت را به عنوان یک المان از اقتصاد کلان می‌دانسته‌اند و درتدوین استراتژی، عملاً به سازمان به عنوان عضوی از بازار نگاه می‌کرده‌اند و می‌کنند.
مدیریت منابع هم، عینک دیگری است که استراتژیست ها، گاهی به چشم خود می‌زنند تا سازمان و فضای داخلی آن را بهتر بشناسند و ببینند. آنها معتقدند که مدیریت استراتژیک و برنامه ریزی استراتژیک، تلاش برای استفاده بهتر از منابع سازمانی در راستای منافع ذی نفعان یک سازمان است.
در درس مدیریت استراتژیک، می‌کوشیم با برخی از رایج ترین دیدگاه ها در این زمینه آشنا شویم.
آشنایی با سطوح مدیریت استراتژیک
سطوح مختلف استراتژی و مدیریت استراتژیک از جمله بحث‌های مهمی است که در درس مدیریت استراتژیک به آن خواهیم پرداخت. استراتژی در سطح کسب و کار قطعاً با استراتژی در سطح دپارتمان‌ها و استراتژی در سطح کلان سازمان (که کسب و کارهای متعدد را مدیریت می‌کند) فرق دارد و ابزارهای استراتژیک متفاوتی را نیاز خواهد داشت.
شکست برنامه ریزی استراتژیک و ناکارآمد بودن فرایند مدیریت استراتژیک در سازمان ها، گاهی اوقات به دلیل بی توجهی به تفاوتهای ذاتی سطوح مختلف سازمانی است.
مفهوم رقابت در استراتژی و تحلیل رقبا
مفهوم رقابت را نمی‌توان از مدیریت استراتژیک حذف کرد.
ما نیز در درس مدیریت استراتژیک به استراتژی های ژنریک مایکل پورتر (استراتژی تمایز، استراتژی تمرکز و استراتژی پایین ترین هزینه) خواهیم پرداخت. اما تلاش می‌کنیم بحث رقابت و مواجهه با رقیبان استراتژیک را به استراتژی های ژنریک محدود نکنیم.
مفاهیمی مانند تحلیل استراتژیک رفتار رقبا، تحلیل گروه های استراتژیک، شناسایی و تحلیل اهداف استراتژیک رقبا و مهم تر از همه، تشخیص اینکه چه کسی واقعاً رقیب استراتژیک ما محسوب می‌شود، از جمله بحث‌هایی هستند که در درس مدیریت استراتژیک مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اگر چه این مفهوم با نام #مایکل پورتر و نیروهای رقابتی پورتر عجین شده است، اما تقریباً اکثر دانشمندان حوزه مدیریت استراتژیک، راهکارها و ابزارهای مختص خود را برای تحلیل رقیبان و انتخاب استراتژی رقابتی مناسب، مطرح کرده‌اند و ما هم می‌کوشیم به سایر تحلیل‌ها و دیدگاه‌ها در این زمینه نیز بپردازیم.