رئیس‌جمهوری روز پنج‌شنبه در جمع تجار و فعالان اقتصادی ایران و ترکیه، حضور روسای جمهور در جمع فعالان بخش خصوصی دو کشور را نشانه بالاترین حمایت از همکاری تجار ایران و ترکیه دانست و با تاکید بر اینکه «باید از تجارت ترجیحی به سمت تجارت آزاد برویم»، گفت: آماده حمایت و تامین شرایط لازم برای حضور سرمایه‌گذاران ترک در بازار انرژی هستیم. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، حسن روحانی تجارت آزاد و نرخ‌های ترجیحی را از اهداف ایران و ترکیه برای توسعه روابط اقتصادی دانست و گفت: امروز این هدف در برخی اقلام محقق شده و باید سطح و میزان این اقلام را هر چه بیشتر توسعه دهیم تا جایی که به نقطه تجارت آزاد در منطقه دست یابیم و بی‌تردید این شرایط به نفع منطقه و دو ملت است و در این زمینه مناطق آزاد و استفاده از ظرفیت‌های آن می‌تواند بسیار موثر باشد. همچنین در این نشست، رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه تسریع در اجرای تجارت ترجیحی را مورد تاکید قرار داد و گفت: سفر دکتر روحانی به ترکیه می‌تواند نقطه عطفی در توسعه تجارت ترجیحی بین دو کشور باشد.
در واقع تجارت آزاد مدل تجارتی است که در آن کالاها و خدمات بدون محدودیت‌های دولتی بین یا درون کشورها انتقال می‌یابد. این محدودیت‌ها شامل مالیات و تعرفه است. تفاوت تجارت آزاد با دیگر روش‌های تجارتی این است که تخصیص کالا در میان کشورهای تجاری براساس قیمت‌های مصنوع صورت می‌گیرد که ممکن است بازتاب واقعی عرضه و تقاضا باشند. تجارت آزاد دارای ویژگی‌هایی چون «تجارت کالا بدون تعرفه یا دیگر موانع تجاری»، «دسترسی آزاد به بازارها»، «نبود سیاست‌های منحرف‌کننده تجارت که به سود برخی از افراد و شرکت‌ها باشد»، «دسترسی آزاد به اطلاعات بازار» و «حرکت آزاد سرمایه در بین و داخل کشورها» است. اما در تجارت ترجیحی کشورها تعرفه‌های خود را به‌صورت متقابل برای کالاهای توافق‌شده بین دوطرف تجاری کاهش می‌دهند و در تجارت ترجیحی دو طرف تعرفه‌ای در نظر می‌گیرند که این طرف‌های تجاری باید در راستای حفظ منافع و صنایع خود واردات و صادرات انجام دهند. به‌طور کلی در تعرفه ترجیحی هر یک از طرفین منافع بنگاه‌های تولیدی خود را در نظر می‌گیرند و این به‌عنوان یک مزیت باید برای کشورها مورد توجه باشد تا زمینه برای صادرات کالاهایی که برای کشور زمینه ارزش افزوده بیشتری ایجاد می‌کند، فراهم شود.
مصمم به بازگشت امنیت در منطقه‌ایم
حسن روحانی در ادامه اظهارات خود در جمع تجار و فعالان اقتصادی ایران و ترکیه افزود: اگر چه منطقه ما دچار ناآرامی و آشوب است اما ایران و ترکیه کشورهای امنی هستند و مصمم هستیم امنیت و ثبات را به کل منطقه بازگردانیم و در این راستا طی سال‌های اخیر همکاری‌های خوبی برای ایجاد امنیت و مبارزه با تروریسم انجام داده‌ایم. او تاکید کرد: اگر بناست ایران و ترکیه گام‌های مهمی را به نفع دو ملت بردارند، اولین شرط آن ایجاد امنیت و ثبات است و بی‌تردید امنیت ما نمی‌تواند از امنیت منطقه جدا باشد، بنابراین مصمم هستیم امنیت و ثبات را در منطقه برقرار سازیم. رئیس‌جمهوری همچنین گفت که دو کشور ایران و ترکیه مصمم هستند، امنیت کامل را برای انواع فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی فراهم سازند. روحانی در ادامه، ایجاد زمینه و تسهیلات لازم برای فعالیت اقتصادی را گام موثر در مسیر توسعه روابط تهران – آنکارا دانست و گفت: دو طرف تصمیم گرفتیم تسهیلات بیشتری برای ورود و خروج و فعالیت بازرگانان و مردم دو کشور فراهم کنیم و در مذاکرات امروز در ارتباط با ایجاد تسهیلات بانکی، پولی و ارتباطات اقتصادی بین دو کشور تصمیمات خوبی اتخاذ کردیم.
اردوغان نیز در ادامه این نشست به موضوع امنیت منطقه اشاره کرد و با بیان اینکه امنیت منطقه مسوولیت سنگینی بر دوش ایران و ترکیه می‌گذارد، گفت: در این روند قدرت خود را در قالب همکاری سه‌جانبه روسیه، ایران و ترکیه نشان داده‌ایم و در این مسیر به راه خود ادامه خواهیم داد؛ چراکه خود را موظف به تامین امنیت منطقه می‌دانیم.
تجارت ۳۰ میلیارد دلاری تهران – آنکارا
ازسوی دیگر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در جمع تجار و فعالان اقتصادی ایران و ترکیه به موضوع هدف‌گذاری تجارت ۳۰ میلیارد دلاری میان تهران – آنکارا اشاره کرد و گفت: فعالیت اقتصادی بدون تسهیلات مالی امکان‌پذیر نیست. او توضیح داد: در شرایطی می‌توانیم به هدف ۳۰ میلیارد دلاری برسیم که شرایط و تسهیلات مالی بین دو کشور مناسب باشد و در این زمینه موسسات، بانک‌ها، بیمه، کشتیرانی و حمل‌و‌نقل می‌تواند نقش سازنده‌ای ایفا کند. روحانی با تاکید بر حمایت دو کشور از سرمایه‌گذاری‌های مشترک و بخش خصوصی گفت: تصمیم امروز در رابطه با ایجاد شهرک‌های صنعتی در این راستا بوده است که بتوانیم از امکانات یکدیگر برای رشد و توسعه صنعتی استفاده کنیم و بی‌تردید در سایر زمینه‌های اقتصادی و تجاری نیز این آمادگی وجود دارد.
تبدیل تحریم به فرصت
رئیس‌جمهوری در بخش دیگری از اظهارات خود، به تحریم‌های ظالمانه و غیرعادلانه علیه جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: بدون تردید این تحریم‌ها هم می‌تواند سطح روابط ما را پایین بیاورد و هم می‌توانیم با برنامه‌ریزی بهتر آن را تبدیل به فرصت کنیم. با استفاده از شرایط کنونی می‌توانیم آنچنان پایه‌های اقتصادی خود را به هم تنیده کنیم که هیچ تهدیدی نتواند به آن آسیب بزند. رئیس‌جمهوری همچنین تصریح کرد: نه لبخند کسی در روابط اقتصادی و تجاری ما تاثیرگذار است و نه عصبانیت و اخم قدرتی می‌تواند در این روابط اثرگذار باشد.
انتقاد ترکیه از یک‌جانبه‌گرایی آمریکا
در این زمینه، رئیس‌جمهور ترکیه نیز با اشاره به اعمال تحریم آمریکا علیه ایران گفت: تصمیم آمریکا در جهت اعمال تحریم نباید مانع رسیدن به هدف دو کشور در توسعه روابط اقتصادی باشد و باید بدانیم که تصمیم آمریکا به معنای تنبیه مردم ایران است و این موضوعی است که ترکیه در هر فرصتی آن را به صراحت اعلام می‌کند. اردوغان افزود: اقدام یکجانبه آمریکا در این زمینه امنیت جهانی و بین‌المللی را تهدید می‌کند و همه باید بدانیم که امروز جهان محتاج صلح و امنیت است نه جنگ.
رئیس‌جمهور ترکیه تصریح کرد: ترکیه تحریم‌ها را قبول ندارد و هیچ‌کس نمی‌تواند به دلیل آن از ترکیه انتظار داشته باشد که روابط اقتصادی با ایران را کاهش دهد و امروز در چارچوب همبستگی متقابل مصمم هستیم همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مشترکی را با حمایت از بخش‌های خصوصی انجام دهیم و لازم است نقشه راهی را برای این همکاری‌ها ترسیم کنیم و بدون تردید می‌توانیم تهدید را به فرصت تبدیل کنیم و در این راستا فعالان اقتصادی به موضع محکم ترکیه علیه تحریم‌ها باور داشته باشند.
تقویت همکاری‌های بانکی
حسن روحانی همچنین عصر پنج‌شنبه در پنجمین جلسه شورای‌عالی روابط راهبردی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه، یک بار دیگر تلاش هرچه بیشتر برای تحقق هدف‌گذاری تجارت ۳۰ میلیارد دلاری را ضروری خواند و گفت که در این مسیر تقویت همکاری‌های بانکی و سازوکار‌های موجود مانند کمیسیون اقتصادی مشترک، شناسایی زمینه‌های جدید همکاری اقتصادی و توسعه اقدامات مقتضی برای برقراری مشارکت تجاری نزدیک‌تر و نیز تدارک شرایط بهتر برای سرمایه‌گذاران در دو کشور، تسهیل حمل‌و‌نقل کالا و افزایش مشارکت بخش خصوصی در همکاری تجاری و بازرگانی ضروری است.
رئیس‌جمهور همچنین به همکاری‌های دوجانبه و سه‌جانبه ایران و ترکیه در روند مذاکرات آستانه به اتفاق روسیه اشاره کرد و گفت: این مذاکرات موفق و موثر بوده و لازم است روند تثبیت امنیت، بازگشت آوارگان، حفظ تمامیت ارضی، تدوین قانون اساسی و تشکیل حکومتی با اراده مردم با دقت ادامه یابد. روحانی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره در روزهای سخت در کنار مردم و دولت ترکیه بوده و امروز خوشحالیم که در شرایط تحریم غیرقانونی و ظالمانه دولت آمریکا علیه ایران، دولت و ملت ترکیه نیز در کنار جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه بار دیگر با اشاره به موضوع تحریم‌های آمریکا علیه ایران تاکید کرد: اقدامات و تحریم‌های غیرقانونی آمریکا تاثیرات منفی و مخربی در حوزه تجارت خارجی دو کشور گذاشته است؛ اما تبعات آن را به حداقل خواهیم رساند. اردوغان با تاکید بر اینکه همواره با تحریم‌های یکجانبه آمریکا مخالف بوده و هستیم، گفت: ترکیه امنیت و ثبات ایران را امنیت و ثبات خود می‌داند.
نشست خبری دو رئیس‌جمهوری
حسن روحانی و رجب طیب اردوغان در پایان دیدارها و نشست‌های خود، در یک نشست خبری، یک بار دیگر بر اینکه هیچ کشور ثالثی قادر نیست در روابط همسایگی، برادرانه و صمیمانه تهران – آنکارا خدشه ایجاد کند، تاکید کردند. حسن روحانی در این نشست خبری تصمیمات پنجمین جلسه شورای‌عالی روابط راهبردی ایران و ترکیه را بسیار خوب و مفید دانست و تاکید کرد: در جلسه شورای‌عالی روابط راهبردی برای رفع موانع احتمالی در زمینه توسعه روابط اقتصادی و تجاری دو کشور تصمیم‌گیری شد. رئیس‌جمهور با بیان اینکه در مذاکرات دوجانبه با رئیس‌جمهور ترکیه همکاری‌های دوجانبه،مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مورد بحث و بررسی قرار گرفت، گفت: روابط دو کشور بر مبنای مناسبات تاریخی، فرهنگی، دینی، منافع مشترک و توسعه صلح و ثبات در منطقه استوار است.
روحانی با قدردانی از مواضع بسیار قاطع و صریح شخص اردوغان و دولت ترکیه در برابر یک‌جانبه‌گرایی و تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه آمریکا علیه ایران تصریح کرد: این مواضع به معنای پایبندی دو کشور به قانون، منافع مشترک و اخلاق است. رئیس‌جمهور اقدام آمریکا علیه ایران را اقدامی صددرصد تروریستی توصیف کرد و گفت: دولت آمریکا با اعمال تحریم‌های ظالمانه دولت‌ها و شرکت‌های دیگر را برای اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و تجارت آزاد با جمهوری اسلامی ایران می‌ترساند و این اقدام آمریکا برخلاف مقررات بین‌المللی است. روحانی خاطر نشان کرد: قطعنامه ۲۲۳۱ به‌عنوان یک قطعنامه الزامی از همه کشورها می‌خواهد که از آن حمایت کنند. بنابراین معدودی از کشورها که به تفکر آمریکایی ملحق شده‌اند، در حقیقت قوانین و مقررات بین‌المللی را زیر پا گذاشتند.
رئیس‌جمهور تصریح کرد: معتقدیم دوران قلدرمآبی در جهان به پایان رسیده است و امروز ملت‌ها بر مبنای منافع مشترک تصمیم‌گیری و رفتار می‌کنند. رئیس‌جمهور ترکیه نیز در این نشست خبری با تاکید بر اینکه تمامی طرفین برجام باید بر آن متعهد باشند و ادامه آن به نفع صلح و امنیت جهانی است، گفت: پایبندی ایران به برجام بارها ازسوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید شده و خروج آمریکا از این معاهده درست نیست. اردوغان با بیان اینکه اعمال تحریم آمریکا علیه ایران امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند، گفت: به‌عنوان ترکیه از این اقدام آمریکا به هیچ وجه حمایت نمی‌کنیم و برای کاهش تبعات آن نسبت به ایران آماده همکاری هستیم؛ چراکه حقوق همسایگی ایجاب می‌کند که کشورهایمان در روزهای سخت در کنار یکدیگر باشند، بنابراین به‌رغم فشارهای ناحق نسبت به ایران در کنار مردم این کشور خواهیم بود.
بیانیه پایانی
پیش از این نشست خبری روسای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه در یک بیانیه مشترک که در پایان پنجمین نشست شورای‌عالی روابط راهبردی دو کشور منتشر شد، تاکید کردند که هرگونه اقدام لازم را برای افزایش تجارت فی‌مابین به هدف ۳۰ میلیارد دلاری به‌وسیله تقویت ساز و کارهای موجود به‌کار خواهند گرفت. حسن روحانی و رجب طیب اردوغان همچنین با ابراز تاسف عمیق درخصوص خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های یکجانبه و غیرمنصفانه‌ای که ازسوی ایالات‌متحده آمریکا بر بخش‌های گسترده‌ای در ایران اعمال شده، به‌طور مشترک از اینکه اعمال این تحریم‌ها موجب آسیب‌رسانی به زندگی مردم بیگناه شده و بر تجارت منطقه‌ای، رفاه و ثبات منطقه تاثیر می‌گذارد، ابراز نگرانی کردند. سران دو کشور در این بیانیه با تاکید بر «تعمیق گفت‌وگوهای سیاسی و امنیتی مبتنی بر مبارزه با تروریسم»، بر اهمیت اساسی و نیاز به حفظ برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که دستاوردی قابل‌ملاحظه در دیپلماسی چندجانبه برای
حل و فصل منازعات بین‌المللی است و طی قطعنامه ۲۲۳۱ به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد رسیده است، نیز تاکید کردند. براساس این بیانیه توسعه جامع‌تر مناسبات دوجانبه به ارتقای ثبات، صلح و سعادت هر دو کشور و کل منطقه می‌انجامد و حداکثر استفاده از مکانیزم همکاری‌های موجود علیه فعالیت‌های غیرقانونی و تروریستی عناصر پ.ک.ک و پژاک در طول مرزهای مشترک، به همراه انجام اقدامات مشترک برای دستیابی به نتیجه در همکاری برای مبارزه با تروریسم و جنایت‌های سازمان یافته، به نفع هر دو کشور خواهد بود.
سران دو کشور همچنین در ادامه این بیانیه بر «انجام هرگونه اقدام لازم برای افزایش تجارت فی‌مابین به هدف ۳۰ میلیارد دلاری به‌وسیله تقویت سازوکار‌های موجود مانند کمیسیون اقتصادی مشترک، شناسایی زمینه‌های جدید همکاری اقتصادی و توسعه اقدامات مقتضی برای برقراری مشارکت تجاری نزدیک‌تر و نیز تدارک شرایط بهتر برای سرمایه‌گذاران در دو کشور و تسهیل حمل‌و‌نقل کالا و افزایش مشارکت بخش‌خصوصی در همکاری تجاری و بازرگانی تاکید کردند. دو کشور طی این بیانیه تعهد خود را به تمامیت ارضی، اتحاد سیاسی و حاکمیت ملی سوریه مورد تاکید قرار دادند و اذعان کردند که مناقشه سوریه تنها از طریق راه‌حل سیاسی می‌تواند پایان داده شود. همچنین انتظارات خود را مبنی بر اینکه دستاوردهای حاصله از گفت‌وگوهای روند آستانه توسط جمهوری اسلامی ایران، جمهوری ترکیه و فدراسیون روسیه به‌عنوان کشورهای ضامن منجر به پیشبرد فرآیند سیاسی می‌شود اعلام کردند. براساس این بیانیه هر دو طرف از تفاهم مقدماتی که با فراهم آمدن بستر لازم توسط سازمان ملل متحد، در جریان گفت‌وگوهای سوئد میان گروه‌های یمنی حاصل شد استقبال کردند و ابراز امیدواری کردند که توافقات با حسن نیت دو طرف برای فراهم آمدن زمینه دستیابی به توافق نهایی از طریق گفت‌وگوهای جامع یمنی – یمنی و به رهبری یمنی‌ها به اجرا درآید. همچنین هر دو طرف نگرانی خود را درخصوص شرایط وخیم انسانی در یمن ابراز کردند و خواستار تسریع در ارسال کمک‌های بشردوستانه به این کشور شدند.
ازسوی دیگر، در این بیانیه بر «صلح و ثبات پایدار در افغانستان تنها از طریق فرآیند واقعی صلح افغان-افغان که منجر به یک راه‌حل سیاسی شود» تاکید و اعلام شد: حفظ تمامیت ارضی و اتحاد سیاسی عراق به‌عنوان یک اصل برای صلح منطقه‌ای و بین‌المللی است و ایران و ترکیه حمایت خود را از دولت عراق در تلاش هایش برای مبارزه با تروریسم و بازسازی آن کشور ابراز و بر اهمیت ارتقای همکاری‌های سه‌جانبه میان ایران، ترکیه و عراق در حوزه اقتصاد و امنیت به‌منظور ایجاد ثبات پایدار در منطقه تاکید می‌کنند.
